Problemy psychiczne, w tym zaburzenia tej natury, mogą dotknąć każdego z nas. Dzieje się to niezależnie od wieku, stanu zdrowia czy płci. U niektórych pojawianie się zaburzeń może być bardziej prawdopodobne, gdyż specjaliści często podkreślają predyspozycje genetyczne, jako powód występowania problemów psychicznych. Jednak na wpływ ich objawiania może mieć również praca, bądź też styl życia. Napady paniki to zaburzenie jedno z wielu zaburzeń lękowych, które można określić jako występujące powszechnie. Około 13% populacji dotykają ataki paniki. Czym są napady paniki? Jak sobie z nimi radzić? I czy trzeba je leczyć? O tym w dzisiejszym artykule.
Lęk – Czym jest i czy jest nam potrzebny?
Lęk jest jedną z podstawowych emocji, które pojawiają się u każdego z nas. Jak każda z nich – pełni pewne role w naszym życiu. W tym wypadku jest to funkcja ochronna, która ma za zadanie nas bronić i ułatwić w stawianiu granic. Zdrowo rozumiany lęk pomaga nam również podejmować decyzje i rozpoznawać sytuacje, które mogą być dla nas niekorzystne. Jednak zbyt nasilony lęk może paraliżować i utrudniać codzienne życie. Szczególne trudności rozpoczynają się wtedy, gdy lęk pojawia się często, a jego siła jest duża, przez co uniemożliwia naszą aktywność. Specjaliści nie mogą określić jednoznacznie, czy napady paniki są odrębnym schorzeniem. We współczesnej klasyfikacji chorób, panikę traktuje się jako zespół symptomów nadwrażliwości lękowej. Napady paniki występują u ok. 13% populacji, zaś nawroty lęku panicznego dotyczą 1% całego społeczeństwa. Na to zaburzenie dwukrotnie częściej chorują kobiety.
Lęk Paniczny – Czym jest?
Lęk paniczny (panic disorder) różni się od typowych reakcji strachu w związku ze stresującymi sytuacjami. Często pojawia się równolegle z innymi zaburzeniami, takimi jak depresja, alkoholizm lub uzależnienie od narkotyków. Zespół napadów paniki to poważne zaburzenie, pojawiające się w formie ataków nagle, bez ostrzeżenia. W objawy lęku zawierają się panika, silne uczucie lęku, nerwowość, irracjonalny lęk oraz dolegliwości fizyczne – pocenie się, szybsze bicie serca. Podczas ataków strach jest nieproporcjonalny do zdarzeń i okoliczności, które zwykle w ogóle nie powinny być powodem do obaw. Mogą się zdarzyć zawsze – podczas jazdy samochodem, na zakupach, podczas snu lub w środku biznesowego spotkania. Uczucie paniki osiąga swój szczyt zazwyczaj w ciągu 10 minut i może trwać do około pół godziny. Po ataku pacjenci czują się wyczerpani i pozbawieni energii. Częstotliwość ich występowania może być różna – od kilku razy w ciągu dnia, do pojedynczych ataków w ciągu paru lat. Wiele osób doświadcza ataków paniki raz lub dwa razy w ciągu całego życia.
Długotrwałe odczuwanie stanów lękowych zaburza codzienne funkcjonowanie i odbija się na jakości życia.
Ataki lęku są zaskakująco częstym zjawiskiem. Szacuje się, że około 13% populacji doświadcza ich podczas swojego życia. Inne źródła mówią, że liczba ta dochodzi aż do 40% – uwzględniając pojedyncze ataki lub ataki o minimalnej mocy. Mogą dotykać osoby w każdym wieku – choć rzadko obserwuje się je u osób starszych i dzieci.
Atak Paniki – Objawy
Ataki lęku to nagłe napady lękowe, w których pojawia się uczucie obezwładniającego napięcia. Stan ten trwa od kilku minut do nawet dwóch godzin. Uciążliwość wynika z faktu, że pojawiają się nagle, a to potęguje uczucie bezsilności i braku kontroli. Uczucia, które doznawane są podczas ataku paniki, są bardzo intensywne, a niektóre z nich mogą zostać mylnie uznane za objawy udaru czy zawału serca. A to wpływa na zwiększenie odczuwalnego niepokoju i nasilenie objaw. Jakie są objawy napadu paniki? Do najczęściej występujących należą:
- uczucie paniki i strachu, katastroficzne myśli,
- poczucie utraty kontroli nad sytuacją, szaleństwa, myśli, że jest się na granicy życia,
- uczucie gwałtownego bicia serca,
- zawroty głowy, nudności,
- pocenie się,
- skrócenie oddechu, uczucie dławienia się,
- omdlenie,
- obawa nad utratą kontroli nad sobą,
- paraliż kończyn, bladość skóry,
- drżenie całego ciała lub określonej grupy mięśni,
- nieprzyjemne doznania w brzuchu, a nawet biegunka.
Osoby cierpiące na zespół napadów paniki bynajmniej nie czują się zdrowe pomiędzy nimi. Pojawia się wówczas „lęk przed lękiem”. To właśnie to połączenie – nagłych i powtarzających się napadów paniki z lękiem przed następnym atakiem paniki – wyróżnia owo zaburzenie na tle innych zaburzeń lękowych.
Jedną z form lęku panicznego jest agorafobia, czyli lęk przed opuszczaniem domy, wejściem do miejsc publicznych, takich jak na przykład, sklep, samotnym podróżowaniem. Nasilony lęk ogranicza codzienne funkcjonowanie, życie towarzyskie i zawodowe.
Często podczas leczenia, pacjentowi wydaje się, że odczuwa objawy, które nie mają przełożenia na wyniki badań. Zaczynają się wtedy martwić się, że wyniki badań są prawidłowe, a lęk narasta. Pacjent obawia się, że lekarze na pewno coś przeoczyli, albo jest chory na coś wyjątkowo rzadko występującego. Prowadzi to do błędnego koła, przez które osoba podejmuje kolejne konsultacje, podejmuje się kosztownych badań i konfrontuje się w błędny sposób z prawidłowymi wynikami.
Lęk Paniczny – przyczyny
Mimo niejasnego charakteru zaburzenia, badania wskazały na grupę czynników odpowiedzialnych za jego powstawanie. Wchodzą w nie zarówno czynniki biologiczne, jak i środowiskowe. Jednak jest ich wiele i mogą się one nawarstwiać przez bardzo długi okres czasu. Bodźcem może wywołującym napad paniki może być drobna myśl, nawet taka, która nie jest związana z sytuacją. Jednak głównymi przyczynami, które mogą powodować lęk paniczny, są:
- substancje psychoaktywne, niektóre leki (np. penicylina prokainowa – tzw. zespół Hoigne), nadużycie kofeiny, alkoholizm
- życie w stresie – stresujące sytuacje, śmierć ważnej osoby, nagłe zmiany życiowe
- traumatyczne doświadczenia życiowe
- choroby serca, nadczynność tarczycy, astma
- depresja
Pojawienie się lęku panicznego ma również związek z jego występowaniem w danej rodzinie. Okazuje się, że prawdopodobieństwo wystąpienia ataków jest znacznie wyższe, gdy jedno lub dwoje rodziców cierpiało na tego typu przypadłość. Do występowania lęku panicznego można dołączyć również sytuacje stresowe, które negatywnie wpływają na zdrowe psychiczne. Są to między innymi : Problemy zdrowotne, śmierć bliskich, problemy finansowe, depresja, czy bycie nękanym.
Jednak bezpośrednią przyczyną napadów paniki są: negatywne skojarzenia, automatyczne myśli dotyczące śmierci i katastroficzne myślenie.
Lęk Paniczny – Jak sobie poradzić?
Jeśli miewasz symptomy lęku panicznego, skontaktuj się z odpowiednim specjalistą jak najszybciej.
Ataki paniki, mimo że są wyczerpujące i niezręczne w sytuacjach publicznych, zwykle nie są niebezpieczne. Są jednak trudne do pokonania samemu i mogą z czasem stać się poważniejsze.
Leczeniem zaburzeń panicznych zajmują się zwykle psychiatrzy i psychoterapeuci – leczenie opiera się głównie na dostosowanej indywidualnie terapii i/lub farmakoterapii. Do „domowych sposobów” radzenia sobie z atakami paniki należą między innymi: techniki oddechowe (unikanie szybkiego, płytkiego oddychania), techniki relaksacyjne (rozciąganie, medytacja), unikanie stresujących sytuacji, zmiana nawyków i stylu życia, ograniczenie alkoholu i kofeiny. Przy odpowiedniej pomocy napady zmniejszają swoją częstotliwość i intensywność, a nawet zanikają całkowicie.
Napady Paniki – Jak wygląda leczenie?
Podstawową i najbardziej powszechną metodą leczenia ataków paniki, jest psychoterapia. Tylko w niektórych, najbardziej skrajnych przypadkach, wymagana jest farmakologia. Jednak leczenie lekarstwami działa krótkotrwale i pomaga w obecnej sytuacji. Pacjenci, po odstawieniu lekarstw, mają nawroty ataków paniki – często o wiele silniejsze niż te przed zastosowaniem farmakologii. Aby do tych napadów nie doszło, pacjent podczas psychoterapii, poznaje i modeluje swój sposób przeżywania danej sytuacji. U każdego pacjenta napad paniki może mieć inne przyczyny, a co za tym idzie – różne objawy. Dlatego podejścia do każdej osoby, powinno być indywidualnie dopasowane.
