Mimo że dzieciństwo kojarzy się z czasem beztroski i radości, depresja wśród dzieci nie jest rzadkością. Depresja u dzieci, podobnie jak u dorosłych, wiąże się z długotrwałym obniżeniem nastroju. Z drugiej strony, jej przebieg u dzieci może mieć szereg nietypowych objawów. W rezultacie często zdarza się, że problem zostaje zignorowany. Rodzice niejednokrotnie mogą być przekonani, że ich dziecko przeżywa okres buntu lub doświadcza problemów somatycznych, tymczasem za objawami tymi może kryć się depresja.
Czym jest depresja?
Często dziecko, które cierpi na depresję, jest traktowane przez otoczenie (rodziców, szkołę) jako leniwe, wiecznie niezadowolone czy smutne. Jednak w przypadku, gdy mamy do czynienia ze zwykłym obniżeniem nastroju, pomaga miła niespodzianka, prezent, wspólne spędzanie czasu z rodzicami, pozytywna uwaga rodziny. W przypadku depresji to za mało. Depresja jest chorobą, która może zagrażać życiu. Jest to długotrwały, szkodliwy i poważny stan z nadmiernie obniżonym nastrojem oraz objawami psychicznymi, behawioralnymi i fizycznymi.
Objawy depresji u dzieci w różnym wieku
Objawy depresji zależą od etapu rozwojowego dziecka. Im jest ono młodsze, tym trudniej jest mu mówić o swoich uczuciach, tym, co przeżywa, co go niepokoi czy męczy. Im dziecko jest młodsze, tym trudniej będzie mu podzielić się z rodzicem swoim stanem emocjonalnym.
Dzieci w wieku przedszkolnych i wczesnoszkolnym często skarżą się na dolegliwości somatyczne, takie jak bóle brzucha, głowy, nóg, brak apetytu/łaknienia oraz mimowolne moczenie się. Dodatkowo rodzice mogą zaobserwować apatię, zwiększoną drażliwość oraz spadek zainteresowań czynnościami, które dziecko podejmowało wcześniej (np. zabawa ulubionymi zabawkami). W zachowaniu dziecka można dostrzec niekontrolowane wybuchy złości, żalu, płaczu, krzyk. U dzieci w tym wieku może pojawić się także niechęć do współpracy, lęk separacyjny czy brak zainteresowania przedszkolem, szkołą i lekcjami.
Objawy depresji u młodzieży przejawiają się nieco inaczej. Są to:
- smutek, przygnębienie, płaczliwość, łatwe wpadanie w złość lub rozpacz, wrogość w stosunku do otoczenia,
- zobojętnienie, apatia, utrata zdolności do przeżywania radości
- zaprzestanie aktywności, która wcześniej sprawiała satysfakcję np. zabawa, hobby, spotkania ze znajomymi
- odmowa chodzenia od szkoły, wychodzenia z domu, ze swojego pokoju, zaniedbanie higieny osobistej
- wycofanie się z życia towarzyskiego
- nadmierna reakcja na krytykę, drażliwość czy złość, nawet kiedy rodzic zwróci uwagę w bardzo delikatny sposób i w bardzo błahej sprawie
- depresyjne myślenie, które wyraża się w słowach „wszystko jest bez sensu”, „jestem beznadziejny”, „nikt mnie nie lubi”, „i tak mi się nie uda” itp.,
- myśli rezygnacyjne – „życie jest beznadziejne”, „po co ja żyję”, „lepiej by było, gdybym umarła”,
- długotrwałe poczucie lęku, często nieuzasadnione
- podejmowanie impulsywnych, nieprzemyślanych działań, aby złagodzić lęk, napięcie i smutek (np. picie alkoholu, zażywanie narkotyków)
- działania autodestrukcyjne – samookaleczanie się, przypalanie ciała zapalniczką czy papierosem, gryzienie się, drapanie aż do krwi, itp.
- myśli samobójcze – rozmyślanie i fantazjowanie na temat własnej śmierci, planowanie jej, a w skrajnych przypadkach podejmowanie prób samobójczych.
Nietypowe objawy depresji
Depresja u dzieci i młodzieży ma to do siebie, że często w jej przebiegu stwierdza się istnienie tzw. niespecyficznych objawów, odbiegających od typowego obrazu depresji. Są to m.in.:
- zaburzenia koncentracji i trudności z zapamiętaniem (w rezultacie trudności w nauce, pogorszenie wyników edukacyjnych, opuszczanie lekcji)
- pobudzenie psychoruchowe – ze względu na przeżywanie lęku i napięcia dziecko wykonuje wiele ruchów jak np. skubanie ubrania, zacieranie rąk, pocieranie karku, itp.
- zmniejszenie lub zwiększenie apetytu
- problemy ze snem – trudności z zasypianiem bądź przeciwnie – nadmierna senność, wybudzenia w nocy, budzenie się wcześnie rano
- podejmowanie niektórych aktywności w nadmiarze (np. granie w gry, oglądanie TV).
Leczenie depresji u dzieci i młodzieży
Bez względu na to, czy to dorosły czy dziecko cierpi na depresję, konieczne jest podjęcie jej leczenia. Podstawowymi metodami leczenia depresji są działania niefarmakologiczne w postaci psychoterapii oraz działania medyczne i włączenie leków.
Depresja jest choroba przewlekłą, nawracającą i zagrażającą życiu, dlatego należy pamiętać, że rodzice powinni reagować zarówno na informacje pochodzące od samego dziecka, ale także na różne inne niepokojące sygnały. Istotne mogą okazać się również informacje od osób z bliskiego otoczenia dziecka, które zaobserwowały określoną zmianę. Wczesna interwencja polegająca na pomocy psychologicznej może przeciwdziałać pogłębieniu się problemu związanego z obniżonym nastrojem.
W Strefie Myśli oferujemy pomoc młodym osobom, które cierpią na depresję. Jeśli zauważasz niepokojące sygnały ze strony swojego dziecka, umów się na konsultację! Możesz zarezerwować termin poprzez poprzez system zapisów online, kontakt mailowy: recepcja@strefamysli.pl lub telefoniczny: 22 490 44 12.