Zapewne nie raz zdarzyło Ci się doświadczyć negatywnych lub pozytywnych emocji, których zupełnie nie potrafiłeś ukryć. Mimo usilnych starań uspokojenia się, stan nasilał się a Twoje reakcje były zauważalne przez wszystkich wokół. O ile w przypadku pozytywnych emocji istnieje na to pewne społeczne pozwolenie, to w przypadku emocji negatywnych, brak kontroli może nieść za sobą wiele nieprzyjemnych konsekwencji. Wybuchy zazdrości mogą osłabić związek a zauważalne zirytowanie sprawi, że nie będą Cię respektować cię w miejscu pracy. Większość osób pragnie walczyć z nagłymi zmianami nastroju i nauczyć się kontroli emocji.
Kontrolowanie emocji wcale nie oznacza, że powinniśmy je lekceważyć. Wręcz przeciwnie. Rozumienie i rozsądne wyrażanie swoich uczuć to najlepszy sposób na pozbycie się nieprzyjemnych sytuacji i – przede wszystkim – wskazuje kierunek, w którym powinniśmy się rozwijać. Nie kontrolując emocji często zachowujemy się nieadekwatnie do sytuacji i podejmujemy pochopne decyzje.
Co najczęściej zdarza się w stresujących sytuacjach?
- Zbyt gwałtownie reagujemy – można powiedzieć, że jest to lepszy sposób niż tłumienie emocji. Szybka i niekontrolowana emocja może jednak nieść za sobą wiele konsekwencji. W takim stanie jesteśmy skłonni podjąć nieprzemyślane decyzje, których potem możemy pożałować lub wyrządzić krzywdę sobie i bliskim.
- Tłumimy i ukrywamy emocje – gromadzimy negatywną energię i „buzujemy” w środku. Emocje jednak nie przepadają, a ich kumulacja może spowodować wybuch w najmniej oczekiwanym momencie.
- Uciekamy – z pozoru przyjemny i efektywny sposób. Ucieczka od problemów nie oznacza jednak ich rozwiązania. Rzucanie się w wir obowiązków lub rozrywek sprawia, że boimy się zostać na chwilę w samotności. Część sięgnie również po używki, co może stać się pierwszym krokiem do uzależnienia.
Kontrola emocji i ćwiczenie inteligencji emocjonalnej są w stanie znacząco poprawić jakoś naszego życia. Osiąganie sukcesów i dobre samopoczucie zwykle zależą właśnie od nich – nierzadko bardziej niż od inteligencji lub udogodnień materialnych.
W jaki sposób możemy podjąć walkę z niechcianymi emocjami i nauczyć się je kontrolować?
1. Uświadom sobie bodziec. Każda emocja jest odpowiedzią na konkretną sytuację. Ciało migdałowate produkuje sygnał neuronalny, bo odebrało jakiś bodziec z otoczenia. Odkrycie tego bodźca nie należy do prostych zadań. Przede wszystkim dlatego, że sytuacje, które wywołują w nas gwałtowne emocje nie mają często punktu wspólnego. Czasem dotyka nas czyjaś wypowiedź, innym razem czyjeś zachowanie lub nawet przedmiot, który wywoła lawinę skojarzeń i niechcianych myśli. Kolejną trudnością jest spojrzenie na siebie obiektywnie i krytycznie. Nie jest proste uświadomienie swoich kompleksów lub lęków. Gwałtowne reakcje zwykle maskują to, czego się boimy i na czym nam zależy. Postaraj przeanalizować sytuację na chłodno. Co dokładnie – jaki gest, słowo, przedmiot – zadziałały niczym iskra. Patrz na siebie krytycznie – czego się boję, dlaczego nie podoba mi się to, dlaczego wolałabym, żeby tego nie było?
2. Skup się na emocjach. Najczęściej najpierw odkrywany istnienie emocji, a następnie skupiamy się na bodźcu. W świadomym poznawaniu swojej emocjonalności warto odwrócić ten proces. Kiedy dowiemy się, co nas rozpala, możemy skupić się na tym, co dokładnie odczuwamy. Nie chodzi tu o to, w jaki sposób reagujemy. Płacz, krzyk, drżenie dłoni – to reakcje fizyczne związane z uczuciami, które próbujesz w ten sposób wyrazić. Naukowcy wciąż próbują zawęzić listę ludzkich emocji do kilku podstawowych. Paul Ekman, amerykański psycholog i pionier w dziedzinie badań emocji i ich ekspresji, zauważył, że wyraz twarzy obrazujący cztery emocje (strach, złość, smutek i zadowolenie) jest rozpoznawany we wszystkich kulturach na świecie, co zdaje się pokazywać, że są one uniwersalne. Jedna z teorii dzieli emocje na dwie grupy – emocje pierwotne i wtórne. Do emocji pierwotnych należą pary smutek-radość, odraza-akceptacja, strach-złość, zdziwienie-oczekiwanie Emocje wtórne (wyuczone) to kombinacje tych podstawowych. Np. zazdrość może być wariacją strachu, że nie jesteśmy wystarczająco dobrzy.
3. Obserwuj się. Zarówno pod względem psychicznym – czyli o czym myślisz i co czujesz, jak i fizycznym – jakie symptomy zauważasz na zewnątrz. Nie staraj się pozbyć danego uczucia lub go osłabić. Zaakceptuj stan, w którym się znajdujesz. Obserwuj, co zmienia się w Twoim ciele – może napinają Ci się mięśnie karku, czujesz ucisk w przełyku, a może zaczynasz się rumienić?
4. Postaraj się wyrównać oddech, aby był równomierny i płynny. Jeżeli masz możliwość, wyjdź z pomieszczenia i spróbuj się uspokoić. Prędzej czy później, nie ingerując w emocję, zacznie ona opadać. Nie podejmuj żadnych działań do momentu, aż poczujesz kontrolę nad swoimi uczuciami. Rozważ inne sposoby reakcji niż ten, który wykorzystałbyś bez zastanowienia. Na pewno znajdą się minimum dwa wyjścia.
5. Pomyśl, co dalej. Jeżeli odkryjesz, co czujesz w danym momencie, spróbuj wyobrazić sobie kontrastową emocję. Na przykład jeśli odczuwasz złość, przypomnij sobie momenty, kiedy czułeś się usatysfakcjonowany z tego, co posiadasz. Spójrz na sytuacje z dystansem i nie bądź zbyt krytyczny w stosunku do siebie. Dzięki temu uda Ci się odkryć, do jakiego stanu dążysz i czego potrzebujesz. Zastanów się logicznie, jak możesz dążyć, żeby poprawić jakość swojego życia w tym obszarze. Możesz skonsultować się z psychologiem lub najbliższą osobą.
Wiele współczesnych badań wykazało, że umiejętności związane z inteligencją emocjonalną są odpowiedzialne nawet za 80% naszego życiowego sukcesu. To, jak się czujemy, wpływa na to jak się zachowamy i jak zostaniemy odebrani. Zarządzanie emocjami to ważna umiejętność w rozwoju osobistym.
A ty, jak wyrażasz swoje emocje? Czujesz, że chcesz z kimś o tym porozmawiać?
Zapraszamy na konsultację z Aniką Zińczuk, naszą specjalistką od emocji. Zapisy 22 490 44 12 lub recepcja@strefamysli.pl
