Kiedy nie możesz zasnąć. Objawy i skutki bezsenności.

Sen to jedna z najważniejszych potrzeb ludzkich. To właśnie wtedy regeneruje się nasze ciało i umysł. Bez snu nie jesteśmy w stanie przetrwać, a im mniejsza jego ilość, tym gorsza jakość naszego życia. Jednak w świecie pełnym stresu i szybkiego życia, coraz więcej ludzi skarży się na problemy ze snem. Dlaczego pojawiają się problemy ze snem? Czy to znak, że cierpimy na bezsenność? W tym artykule postaramy się odpowiedzieć na te pytania. Życzymy miłej lektury!

Czym charakteryzuje się bezsenność?

Człowiek przesypia prawdopodobnie ponad 25% swojego życia. Nic więc dziwnego, że prawidłowy sen znacząco podwyższa jakość naszego zdrowia i samopoczucia. Jego brak natomiast zwiększa ryzyko nadciśnienia, chorób serca, cukrzycy, nadwagi, depresji lub zawału. Jeżeli więc czujesz, że Twój sen nie spełnia swojej roli, nie ignoruj objawów.

Bezsenność charakteryzuje się niewystarczającą, bądź też niezadowalającą ilością snu w ciągu nocy. Może objawiać się w różnych formach. Od trudności w zasypianiu, długich okresach bez snu, aż do zmęczenia po nocnym śnie. Nawet jeśli przespaliśmy 8 lub więcej godzin. Bezsenność możemy mówić w momencie gdy występuje ona kilka razy w tygodniu, przez czas około miesiąca. 

Wyróżniamy trzy długości trwania bezsenności

• przygodną – trwająca do kilku dni,

• krótkotrwałą – występującą do nawet trzech tygodni,

• przewlekłą – tutaj problemy ze snem występują ponad miesiąc.

Podobnie jak ból, bezsenność (insomnia) jest dolegliwością subiektywną – ciężko jest więc przyjąć uniwersalną definicję. Każdy człowiek potrzebuje innej ilości snu. Objawów bezsenności powinno się więc szukać raczej w jego jakości, a nie w liczbie przespanych godzin. Według specjalistów dobry sen powinien powodować uczucie pobudzenia i czujności.

Eksperci nie są zgodni co do czasu trwania problemów ze snem, po którym należy zainterweniować. Szacuje się, że przeciętny człowiek doświadcza krótkiego epizodu bezsenności aż raz w roku!

Osoby cierpiące na bezsenność skarżą się na kłopoty z zasypianiem, utrzymaniem snu, zbyt wczesne wybudzanie się, wybudzanie się w nocy, sen złej jakości, który nie daje poczucia odprężenia i wypoczynku. Zwykle zasypianie zajmuje więcej niż pół godziny, a podczas nocy chorzy budzą się na minimum pół godziny.

Zaburzenia snu powodują rozkojarzenie i upośledzenie funkcjonowania w ciągu dnia – problemy z pamięcią, koncentracją, a także gorszy humor.

Badacze z Uniwersytetu w Rochester udowodnili w 2010 roku, że ludzie, którym stale brakuje snu są mniej usatysfakcjonowani z pracy, są bardziej drażliwi i skłonni do irytacji, opuszczają dni w pracy, a nawet częściej powodują wypadki w pracy lub podczas jazdy samochodem.

Objawy bezsenności

W rozpoznaniu bezsenności brane są pod uwagę różne czynniki. Osoby dotknięte zaburzeniami snu często skarżą się na problemy z zasypianiem, utrzymaniem snu, słabej jakości odpoczynkiem, czy wczesnym przebudzaniem. 

Objawy bezsenności są ściśle powiązane z powikłaniami braku wypoczynku nocnego, a jego objawami są: 

• problemy z koncentracją i pamięcią,
• niepokój związany ze snem,
• gorsze samopoczucie,
• brak energii i motywacji do działania,
• rozdrażnienie i obniżenie nastroju,
• senność w ciągu dnia,
• podatność na popełnianie błędów,
• bóle głowy,
• napięcie,
• objawy ze strony przewodu pokarmowego,
• pogorszenie jakości życia seksualnego.

Jeśli cierpimy na objawy braku wypoczynku nocnego, powinniśmy jak najszybciej udać się do poradni i wykonać odpowiednie badania oraz testy. Pomogą one w zdiagnozowaniu bezsenności i jej podłoża.    

Diagnozowanie bezsenności

Osoby, które borykają się z problemami związanymi ze snem, które trwają dłużej niż miesiąc, powinni udać się po poradę ekspertów. Po przeprowadzeniu niezbędnych badań i testów eksperci pomogą ustalić, czy problem ma podłoże psychiczno-emocjonalne, czy może spowodowane jest jakimś innym problemem. Odpowiednia konsultacja psychologiczna będzie tutaj kluczowa. Pomocne również mogą okazać się bardziej specjalistyczne badania, takie jak: badanie EKG, pulsykometria czy encefalografia (EEG). Dodatkowo robi się badania krwi, gdzie specjaliści będą mogli określić czy problem nie leży po stronie naszego organizmu. 

Warto udać się po pomoc i radę specjalistów jak tylko wystąpią pierwsze objawy bezsenności. Pomocna może okazać się odpowiednia terapia, dzięki czemu szybciej możemy wyjść, z tego jakże uciążliwego, problemu. Unikniemy w ten sposób konsekwencji związanych z brakiem snu. 

Główne przyczyny bezsenności: 

•  stres – obawy dotyczące pracy, szkoły, zdrowia, wydarzeń rodzinnych lub finansów podtrzymują mózg w aktywności, co utrudnia zasypianie
• choroby – ponad 70 % przypadków bezsenności to objaw innej choroby, zwykle psychicznej lub psychosomatycznej. Pacjenci z chorobą dwubiegunową, depresją i zaburzeniami lękowymi z większym prawdopodobieństwem będą mieli problem z bezsennością.
• hormony – wydzielana przez organizm melatonina to hormon, który odpowiada za regulację biologicznego zegara. Długotrwały stres i rozregulowany tryb dnia hamuje jego produkcję, powodując tym samym problemy z zaśnięciem. Bezsenności sprzyjają też zmiany hormonalne podczas menstruacji.
• złe nawyki żywieniowe – posiłki ciężkostrawne i spożywane zbyt późno utrudniają zaśnięcie. To samo tyczy się również alkoholu, który być może ułatwia zasypianie, ale pogarsza jakość snu, przez co sen nie spełnia swojej podstawowej roli – regeneracji.
• złe nawyki związane ze snem – Higiena snu jest koniecznością, aby nie nabawić się problemów ze snem. Nieregularny sen, drzemki w ciągu dnia, niewygodne łóżko, sprzęt elektroniczny w pokoju, a nawet używanie łóżka w innym celu niż sen – np. jedzenie, praca, oglądanie telewizji – sprzyjają bezsenności. Niewskazane jest też “odsypianie” tygodnia podczas weekendu, czyli tzw. “socjalny jet lag” (social jet lag). Psychologowie z Uniwersytetu Ryerson w Kanadzie udowodnili, że nawet godzina różnicy w chodzeniu spać lub budzeniu się może rozregulować sen i prowadzić do problemów z bezsennością.
• Lęk przed bezsennością – nadmierne myślenie o bezsenności… może ją powodować. Nieustanne myślenie o tym, że sen nie przychodzi, próbowanie zasnąć „na siłę” – skutkuje w efekcie brakiem snu i frustracją.

Zachowanie higieny snu i zharmonizowany tryb życia to podstawa walki z bezsennością. Warto też zasięgnąć porady specjalisty – dobre efekty przynosi tu terapia indywidualna poznawczo-behawioralna. Odpowiedni specjalista dopasuje pomoc dostosowaną do indywidualnych potrzeb pacjenta i pomoże odszukać przyczyny problemów ze snem. Niektórzy, w cięższych przypadkach, mogą potrzebować wsparcia farmakologicznego. Leki na bezsenność powinny być jednak stosowane doraźnie – sen po tego typu lekach ma gorszą jakość. Na rynku istnieje sporo leków naturalnych – zioła na sen, herbaty, mieszanki ziół uspokajających oraz melatonina. Mimo niejasnego charakteru zaburzenia, objawów bezsenności nie powinno się ignorować – chroniczna bezsenność może być przyczyną kolejnych dolegliwości i nieprzyjemnych powikłań.