Asertywność – to zdrowy sposób komunikowania się. W psychologii oznacza posiadanie i wyrażanie własnego zdania, bezpośrednie, ale nieagresywne wyrażanie swoich odczuć, emocji i postaw, nie naruszając przy tym praw i psychicznej strefy prywatnej innych osób oraz własnych, a także ochrona swoich praw w sytuacjach społecznych. To umiejętność wyrażania siebie w sposób szczery i pełen szacunku. Każdego dnia jesteśmy w sytuacjach, w których bycie asertywnym może nam pomóc – na przykład zaproszenie kogoś na randkę, zadanie pytania na wykładzie, idąc na rozmowę rekrutacyjną do nowej pracy. Mimo to, bycie asertywnym nie jest proste dla każdego. Wielu ludzi zachowuje się zbyt pasywnie, podczas gdy inni – zbyt agresywnie. Asertywność jest złotym, zdrowym środkiem.
Dlaczego asertywność jest taka ważna?
Asertywna komunikacja pozwala osiągnąć nam cele, na których nam zależy i które są zgodne z naszymi przekonaniami. Jest jednocześnie oznaką, że szanujemy potrzeby swoje i innych ludzi. Asertywni ludzie wysyłają do otoczenia wiadomość, że wierzą w siebie i swoje słowa. Nie są ani zbyt nieśmiali, ani nachalni, nie manipulują i nie wprowadzają drugiej osoby w błąd. Wierzą, że ich idee i uczucia są wartościowe. Asertywność sprzyja zawieraniu przyjaźni i nowych znajomości. Asertywni respektują potrzeby innych jak swoje własne. Lepiej radzą sobie z rozwiązywaniem konfliktów i sporów.
Ludzie, którzy przyjmują bierną postawę w rozmowie i sporach często kończą z poczuciem smutku, złości, zaniedbania. Jeżeli zachowujesz się zbyt pasywnie i zatrzymujesz w sobie odczucia i opinie na dany temat, inni po prostu nie mają okazji poznać Twojego zdania, Twoich potrzeb i jaką jesteś osobą. Jeżeli sądzisz, że Twoje opinie i uczucia nie mają znaczenia i mogą zostać pominięte – może to skutkować niską samooceną i zmniejszyć szansę na usłyszenie i pozytywny odbiór Twoich dobrych pomysłów – bo takie też z pewnością masz. Pasywna postawa może prowadzić nawet do depresji!
Z drugiej strony, zachowywanie się w sposób nachalny i agresywny również nie jest dobrym wyjściem. Dominowanie w konwersacji i wymuszanie konkretnych decyzji, może odsunąć od ciebie rozmówcę i urazić go brakiem szacunku do jego zdania. Twoje zdanie traci na sile, ponieważ nie zostało wybrane dobrowolnie, wymagało siły lub manipulacji.
Dlaczego nie wszyscy są asertywni?
Część naszej asertywności dyktuje osobowość i doświadczenia, które prowadzą do określonych zachowań. Pewne wzorce zachowań obserwujemy i nabywamy również w rodzinie oraz najbliższym otoczeniu, w którym się wychowaliśmy. Obserwujemy i uczymy się. W dorosłym życiu powielamy najczęściej wzorce jakich nauczyliśmy się w dzieciństwie.
I w końcu – jak być bardziej asertywnym?
Asertywność wymaga ćwiczenia określonych umiejętności komunikacyjnych i przyjęcie odpowiedniej postawy. Niektórzy lepiej i szybciej zdobywają te umiejętności, dla innych, asertywność jest postawą trudną i niekomfortową.
Zastanów się, jaki styl komunikacji przejawiasz najczęściej podczas sytuacji konfliktowych – pasywny czy agresywny?
Jeżeli jesteś zbyt bierny:
- Zwracaj uwagę na to, co myślisz, czujesz, chcesz, preferujesz. Postaraj się nazwać to, co chcesz osiągnąć jednym słowem lub zdaniem. Musisz być świadomy swoich potrzeb i odpowiednio je nazwać, aby inni mogli je zrozumieć i przyjąć.
- Unikaj odpowiedzi „Nie wiem”, „Nie ważne”, „Wszystko jedno”. Nawet jeżeli faktycznie wybór nie ma dla Ciebie większego znaczenia, postaraj się powiedzieć, co wolisz osiągnąć. Ćwicz w banalnych sytuacjach: „Woli pan/i czerwony czy czarny długopis?” „Wolę czarny, dziękuję”.
- Ćwicz prosząc o konkretne rzeczy. Na przykład: „Podasz mi łyżkę?” „Potrzebuję długopisu – czy ktoś ma jakiś do pożyczenia?” , „Mogę tu usiąść”?. Te proste ćwiczenia budują pewność siebie, przełamują barierę w kontaktach i ułatwiają komunikację w poważniejszych sprawach.
- Dziel się swoją opinią – możesz zacząć o piosence, ostatnio obejrzanym filmie.
- Używaj stwierdzeń „Wolał/abym”, „Chciał/abym”. Twoje prośby nie będą brzmiały zbyt nachalnie, więc ułatwią Ci wyrażanie tego, czego potrzebujesz.
- Pamiętaj, że Twoje pomysły, opinie i uczucia są tak samo wartościowe i ważne jak każdej innej osoby. Skoro Ty respektujesz innych – dlaczego inni mają nie respektować Ciebie?
- Odpowiedz sobie na pytania: co by było, gdybym był/a bardziej asertywny/a? Co się dzieje, gdy nie wyrażam swojego zdania?
- Jeżeli jest w Twoim otoczeniu osoba, która według Ciebie jest asertywna i pewna siebie, przyglądaj się jej i spróbuj naśladować wzorce zachowań.
Jeżeli reagujesz zbyt agresywnie:
- Nie zaczynaj pierwszy od swojego argumentu – pozwól wypowiedzieć się drugiej osobie, wysłuchaj jej. Nie przekrzykuj, nie przerywaj.
- Zwracaj uwagę na to, czy przerywasz drugiej osobie. Jeżeli wejdziesz jej w słowo – przeproś i zaproś do kontynuowania wątku. Pozwól jej skończyć myśl.
- Jeżeli nie zgadzasz się z czyjąś opinią, postaraj się spojrzeć na problem z jej punktu widzenia. Bądź delikatny w osądach. Zamiast „Ale głupi pomysł” użyj „Nie podoba mi się ten pomysł”.
Asertywne komunikowanie się pokazuje, że wierzysz w siebie i swoje poglądy. Budowanie tej umiejętności jest pierwszym krokiem do bycia najlepszą wersją siebie, osiągania swoich celów i spełniania marzeń, zachowując przy tym szacunek innych.
