Nieśmiałość - skąd się bierze i jak z nią walczyć?

Nieśmiałość to stan psychiczny, w którym obecne są pewne charakterystyczne elementy na różnych płaszczyznach. M.in. emocjonalnej, motywacyjnej behawioralnej czy poznawczej. Nieśmiałość obejmuje pokaźne spektrum. Najczęściej zaczyna się od uczucia skrępowania. Przeradza się to później w lęk przed ludźmi, co może doprowadzić nawet do traumy. Czym jest nieśmiałość i jak sobie z nią radzić? Na te pytania postaramy się odpowiedzieć w dzisiejszym artykule. Życzymy miłej lektury.

Czym jest Nieśmiałość?

Nieśmiałość może przybierać różne formy, zależne od czasu trwania i ich nasilenia. Można więc mówić o nieśmiałości jako cesze charakteru, albo przejściowej, która pojawia się w danych sytuacjach.

Może oznaczać uczucie wstydu, zażenowania, brak pewności siebie. Nieśmiali często borykają się również z fizycznymi symptomami, takimi jak czerwienienie się, drżenie, kłopoty z oddychaniem, jąkanie się lub zacinanie się. Osoby nieśmiałe nie mają łatwości w odnajdywaniu się w sytuacjach publicznych. Często wahają się lub całkowicie rezygnują ze zrobienia czegoś (np. powiedzenia swojego zdania na forum), ponieważ nie czują się pewnie i mają obawy, że wypadną źle lub zostaną wyśmiani. Po prostu nie są gotowi na bycie w centrum uwagi.

Nowe i nieznane nam sytuacje wyzwalają uczucie nieśmiałości – pierwszy dzień pracy, poznawanie nowej osoby, wygłaszanie prezentacji. Ludzie częściej odczuwają nieśmiałość, kiedy nie wiedzą, jak dokładnie mają się zachowywać, boją się reakcji otoczenia lub cała uwaga skierowana jest na nich. Jak ze wszystkimi emocjami, nieśmiałość może mieć łagodniejszą lub ostrzejszą postać – zależnie od sytuacji i osoby. Często bycie cichym i introwertycznym jest kojarzone z nieśmiałością – nie jest to jednak reguła. Bycie spokojną osobą nie zawsze oznacza nieśmiałość.

Objawy Nieśmiałości

Każdemu człowiekowi zależy na zrobienie dobrego wrażenia na innych. Niestety w przypadku osób nieśmiałych to zadanie jest bardzo trudne. Często wręcz niemożliwe. Osoba taka często wycofuje się z kontaktów, milczy lub mówi niewiele, unikając przy rozmowie kontaktu wzrokowego. Osoby takie czują się nieswojo w gronie obcych osób, pozostając bierną i niezauważalną. Unika nawiązywania nowych znajomości i wchodzenia w nowe relacje. Bardzo często taka osoba mówi cicho i odpowiada krótko i zwięźle. Niestety, osoby takie posiadają niską samoocenę i poczucie własnej wartości. Ktoś kto doświadcza nieśmiałości patrzy na siebie oczami innych, uważając że inni postrzegają ją negatywnie, mimo że, nic tego nie sugeruje. Osobie takiej nieustannie towarzyszy obawa przed kompromitacją, krytyką, wyśmianiem czy porażką.

Przyczyny Nieśmiałości

Wśród psychologów nie ma powszechnej zgody co do przyczyn powstawania nieśmiałości. Najczęściej objawia się ona u dzieci w wieku szkolnym, ale również i u dorosłych. Jednak wielu lekarzy uważa, że ogromną rolę w kształtowaniu się nieśmiałości odgrywają przeżycia z dzieciństwa. Wśród przyczyn nieśmiałości wymieniamy:

Wzmacnianie poczucia niespełniania założonych standardów, wygórowane oczekiwania rodziców, nauczycieli czy nawet rówieśników.
Mała ilość kontaktu z rówieśnikami, przez co zaczyna występować niedostateczne przyswojenie umiejętności społecznych,
przykre wspomnienia związane z odrzuceniem, ośmieszeniem,
sygnały i emocje przejmowane od rodziców w pierwszych latach życia (uczenie się nieśmiałości),

Do tych przyczyn możemy również dołożyć:

Geny – Nasze geny determinują nie tylko cechy fizyczne, ale również psychiczne – w tym nieśmiałość. Około 20% ludzi ma genetyczne predyspozycje do bycia nieśmiałymi z natury.
Doświadczenia życiowe – kiedy ludzie stają naprzeciw stresującym sytuacjom, w których nie są przygotowani na reakcję, są podpuszczani lub wyśmiewani, mogą czuć później blokadę przed wystąpieniami publicznymi i obcowaniu z innymi ludźmi. Nieśmiałość jest również wynikiem wychowywania przez nadopiekuńczych rodziców – dziecko jest chronione i nie doświadcza sytuacji nowych lub niekomfortowych w stopniu, który nauczyłby ich radzenia sobie z takimi zdarzeniami w przyszłości.

Wielu ludzi stara się walczyć ze swoją nieśmiałością. Jak ze wszystkim – ta cecha może mieć swoje plusy i minusy. Na przykład, nieśmiała osoba słucha uważniej, co czyni ją dobrym przyjacielem.

Nieśmiali ludzie bywają również wrażliwi na uczucia i emocje innych osób. Czyni je to osobami empatycznymi i pomocnymi. I choć nieśmiałość ma wiele dobrych stron, potrafi również utrudnić codzienne funkcjonowanie. W ekstremalnych przypadkach, przyjmuje postać fobii społecznych, które powodują izolację od społeczeństwa i niską samoocenę. W takich przypadkach proponuje się psychoterapię, która ma na celu zniwelowanie lęku.

Destrukcyjne skutki nieśmiałości

Jak każdy negatywny stan psychiczny, tak nieśmiałość niesie ze sobą niepożądane skutki. Konsekwencje nieśmiałości są zawsze bolesne dla osoby, które je doświadcza i w głównej mierze mają charakter społeczny. Przez niską samoocenę i przewidywanie negatywnych scenariuszy, ma ona problem z nawiązywaniem kontaktów interpersonalnych. Ciągłe wycofywanie się, bierna postawa i obniżanie ambicji, to tylko kilka z destrukcyjnych skutków nieśmiałości. Do innych, równie niekorzystnych skutków, należą:

Zaniżenie samooceny,

Rezygnacja z marzeń i ambicji,

Przesadna reakcja na krytykę, która wpędza nas w jeszcze większą nieśmiałość,

Zauważanie jedynie negatywnych cech w naszej osobie. Kontynuowanie takich zachowań może doprowadzić do wystąpienia nerwicy, albo nawet depresji!

Brak umiejętności obrony własnego zdania,

Ubogie życie towarzyskie — dzieje się to przez trudność w nawiązywaniu relacji i kontaktów z innymi ludźmi,

Samotność – Będąc osobą nieśmiałą trudno o przyjaciela, jak i znalezienie partnera.

Jeżeli sami nie jesteśmy w stanie sobie poradzić z trudnościami w kontaktach społecznych, pomocna może okazać się psychoterapia. Jednak zanim przystąpimy do tego kroku, warto spróbować na własną rękę walczyć z nieśmiałością. Jak to zrobić? Opisujemy poniżej.

Jak walczyć z nieśmiałością?

Walka z nieśmiałością nie należy do najłatwiejszych. Tym bardziej jeżeli jesteśmy nieśmiali od dziecka, lub dłuższego czasu. Jednak mimo trudności związanymi z walką z tym stanem psychicznym, nie powinniśmy się poddawać. Z każdego stanu jest możliwość wyjścia, jednak nie można się poddawać. Potrzeba czasu i determinacji, ale jeżeli zachowamy systematyczność – będziemy w stanie pokonać nieśmiałość! Od czego możemy zacząć?

Walka z nieśmiałością wymaga praktyki – im częściej masz okazje ćwiczyć swoje zachowania wśród innych, tym lepiej. Z czasem „oswoisz” się z nowymi sytuacjami, wyuczysz się pomocnych reakcji. Pamiętaj – bądź cierpliwy i nie przyspieszaj tego procesu.
Prowadź dziennik nieśmiałości – Zapisuj kiedy i co się zdarzyło, swoje reakcje i konsekwencje dla Ciebie. Najlepiej jak będziesz nosił go zawsze przy sobie, abyś mógł jak najszybciej zapisać informacje, natychmiast po nastąpieniu zdarzenia. Pomoże Ci to znaleźć podłoże twojej nieśmiałości.
Nie bój się swoich uczuć – każdy czasami czuje się niekomfortowo w jakiejś sytuacji. Dla niektórych większym problemem jej zaproszenie sympatii na obiad, u innych jest to referat wygłaszany przy grupie. Jest to całkowicie normalna reakcja, dlatego nie obwiniaj się, że pojawia się u Ciebie uczucie nieśmiałości.
Wizualizuj sobie działanie – ale nie od razu sukces! Kiedy stresujesz się przed ważnym wystąpieniem, wyobraź sobie dokładnie, co się dzieje, co mówisz, co robisz i jak się zachowujesz. Nie myśl na razie o wygranej lub o tym, co będziesz robić po wystąpieniu. Pomyśl, jak możesz kontrolować sytuację, która Cię przeraża. Nie skupiaj się na tym, co jest poza Twoją kontrolą – np. reakcje innych osób.
To jest wykonalne! – Wielu ludzi poradziło sobie z nieśmiałością. Jeśli sam nie jesteś w stanie poradzić sobie z problemem – zgłoś się do specjalisty po pomoc. Na pewno praktyka przynajmniej w pewnym stopniu pomoże Ci uporać się z problemem.

Praktykowanie umiejętności społecznych – takich jak asertywność, prowadzenie konwersacji, pewność siebie i „pewna” postawa ciała – niweluje oznaki nieśmiałości i pomaga ludziom otwierać się na nowe sytuacje i czerpać z nich przyjemność każdego dnia. Jeżeli nieśmiałość przeszkadza Ci na co dzień, wiedz, że jesteś w stanie ją przezwyciężyć. Śmiało!