Depresja sezonowa

„Jesienna chandra” – wiatr i deszcz za oknem. W pracy lub szkole idzie Ci coraz gorzej, jesteś ospały, ciężko się skupić, zapominasz o błahostkach. Jest Ci dziwnie smutno, nie masz energii, nic Ci się nie chce. I tak co roku o tej porze. Brzmi znajomo? Co się właściwie dzieje?

Choroba afektywna sezonowa (inaczej: sezonowe zaburzenie afektywne, sezonowe zaburzenie nastroju, depresja o sezonowym wzorcu przebiegu; ang. SAD – Seasonal Affective Disorder) to zaburzenie, w którym każdego roku, zwykle około października i listopada, pojawiają się symptomy depresji i utrzymują się przez całą zimę aż do marca/kwietnia. Ludzie z depresją sezonową zaczynają zauważać niepokojące objawy, gdy zbliża się zima, a dni stają się wyraźnie krótsze. Kiedy nadchodzi wiosna, a dni stają się dłuższe – objawy ustępują, a osoba wraca do normalnego nastroju i poziomu energii. Sezonowego zaburzenia afektywnego doświadcza 6% populacji i może dotykać dzieci, młodzież, osoby dorosłe i starsze – jednak najczęściej na objawy skarżą się osoby około 20 roku życia. Częściej chorują na nie kobiety oraz osoby, które mają w rodzinie osobę cierpiącą na ChAD.
Zaburzenie często nazywane jest „depresją zimową”, co nie jest do końca precyzyjnym określeniem – dotyczy jedynie półkuli północnej i nie obejmuje wyjątków. Istnieje także rzadsza odmiana choroby, która objawia się stanami depresyjnymi w okresie letnim.

Jak w każdej formie zaburzeń objawy mogą być słabsze lub intensywniejsze. Intensywna forma choroby afektywnej sezonowej może utrudnić codzienne funkcjonowanie.

Do symptomów ChAD należą:

zmiany nastroju – smutek, irytacja, uczucie beznadziei, nagły spadek samooceny, tendencja do samokrytyki, wrażliwość na opinię innych, płaczliwość, szybkie zasmucanie się
utrata zainteresowań, które dotychczas sprawiały radość, brak odczuwania przyjemności, utrata satysfakcji z wykonywanych czynności
brak energii – ciągłe zmęczenie i ospałość, bez wyraźnego powodują
zmiany w cyklu dobowym – bezsenność lub nadmierna senność
zmiany w odżywaniu – tendencja do jedzenia zbyt dużych ilości pożywienia, podjadania, wzmożona chęć spożywania węglowodanów
problemy z koncentracją – zmniejszenie motywacji do działania, mniej efektywna praca
brak ochoty na spotkania towarzyskie i wyjścia, obniżenie popędu seksualnego

Problemy, które powoduje ChAD – problemy w pracy, szkole lub na płaszczyźnie przyjacielskiej, rodzinnej – mogą w konsekwencji skutkować długotrwałym obniżeniem nastroju, dlatego warto próbować zniwelować chorobę.

Powody występowania zaburzenia nie są jeszcze do końca znane. Uważa się, że objawy spowodowane są zaburzeniami neuroprzekaźników w ośrodkowym układzie nerwowym. Według niektórych danych, choroba afektywna sezonowa pojawia się na skutek ograniczenia promieni słonecznych, które wpływają na psychikę. Obecne teorie skupiają się na roli światła słonecznego na produkcję hormonów odpowiedzialnych za cykl dobowy, energię i humor.

Jest to:

Melatonina – odpowiedzialna za sen. Produkowana jest większej ilości, w momencie, kiedy dni są krótsze i szybciej zapada noc. Zwiększona dawka melatoniny powoduje ospałość i uczucie zmęczenia.

Serotonina – na odwrót – jej produkcja zwiększa się pod wpływem ekspozycji na światło słoneczne (dłuższe dni). Niski poziom serotoniny skutkuje objawami depresyjnymi.
W zimę, kiedy dni są krótsze, a noce dłuższe ilość hormonów zmienia się – poziom melatoniny wzrasta, a serotoniny – maleje.

Jak walczyć z sezonowym zaburzeniem nastroju?

Zwiększona ekspozycja na światło – w miesiące zimowo-jesienne zadbaj o odpowiednią ilość czasu spędzoną w świetle. Może to być dłuższe przebywanie na zewnątrz podczas dnia, długi spacer lub aktywność fizyczna.
Fototerapia – problematyczne objawy mogą być leczone za pomocą fototerapii – terapii, w której osoba jest naświetlana lampami ze światłem imitującym światło słoneczne.
Psychoterapia indywidualna – pomaga uporać się z objawami i skutkami choroby, skupia się na wyeliminowaniu negatywnych myśli i myśli depresyjnych. Uczy jak przeciwdziałać zaburzeniu
Farmakoterapia – to zazwyczaj stymulanty noradrenaliny i dopaminy

Aby zapobiegać nawrotom, profilaktycznie polecane są wyjazdy zimowe do krajów o dużej ilości światła słonecznego. Może to jakiś pomysł na urlop…?