Przemoc w rodzinie zachodzi wówczas, gdy jeden z członków rodziny wyrządza krzywdę fizyczną lub psychiczną najbliższym, którzy ją tworzą. Sprawca przemocy domowej, wykorzystując swoją przewagę nad ofiarą, próbuje ją zdominować, zastraszyć, poniżyć i wymusić na niej określone zachowania. Jeśli osoba doświadczająca przemocy domowej w porę nie zareaguje, z czasem będzie jej coraz trudniej przerwać błędny krąg przemocy. Miesiące, a czasem nawet całe lata upokorzeń zmieniają u ofiary postrzeganie samej siebie – zaczyna ona stopniowo przejmować taki obraz własnej osoby, jaki wmawia jej oprawca.
Przemoc domowa – powielane mity
W ogólnej opinii społeczeństwa nadal panuje wiele stereotypów na temat przemocy domowej i psychicznej, są nimi:
- Wszystko co dzieje się za zamkniętymi drzwiami, to prywatna sprawa,
- Jeżeli występowałaby przemoc domowa, to ofiara by odeszła,
- To nie jest moja sprawa, więc nie powinienem wpychać nosa w nie swoje sprawy,
- Nie wolno się wtrącać w sprawy rodzinne,
Takie, nieodpowiednie nastawienie, powoduje wiele wątpliwości ze strony świadków przemocy domowej. Wielokrotnie, widząc niepokojące i agresywne zachowania sprawców, nie wiedzą jak zareagować na sygnały o przemocy w rodzinie, które rozgrywają się w ich najbliższym otoczeniu.
Przemoc domowa jest bardzo skomplikowanym zjawiskiem. To co dzieje się w domowym “zaciszu”, jest zwykle niewidoczne dla otoczenia. Sprawcy są zazwyczaj sympatycznymi sąsiadami, szanowanymi w społeczeństwie ludźmi, bardzo często o wysokiej pozycji społecznej. Dlatego też ofiarom przemocy domowej ciężko jest zgłaszać się po pomoc.
Wyróżniamy pięć, najczęściej występujących rodzajów przemocy domowej, są to: przemoc fizyczna, psychiczna, emocjonalna, ekonomiczna i seksualna. Każda z nich może istnieć w różnym stopniu, często w połączeniu z innymi. Gdy ofiara jest wykorzystywana seksualnie, to również będzie cierpieć psychicznie i emocjonalne, gdyż jest to upokarzające, uderzające w poczucie godności.
Przemoc domowa – co to jest?
Przemoc w rodzinie rozumiana jest jako działania lub rażące zaniedbania dokonywane przez jednego z członków rodziny przeciwko pozostałym, wykorzystujące istniejącą lub stworzoną przez okoliczności przewagę sił lub władzy, co powoduje u ich ofiar szkody lub cierpienie, godzące w ich prawa lub dobra osobiste, a w szczególności w ich życie lub zdrowie (fizyczne bądź psychiczne). Ma ona zawsze charakter intencjonalny i zamierzony, a jej celem jest kontrola i podporządkowanie ofiary. Przemoc w rodzinie jest procesem długotrwałym. Osoba krzywdzona doznaje poczucia niesprawiedliwości i bezsilności, zazwyczaj ma trudności, by przeciwstawić się oprawcy.
Przemoc w rodzinie wobec drugiej osoby może przybrać formę znęcania się psychicznego lub fizycznego. Sprawcy przemocy zawsze wybierają osoby słabsze i bezbronne. Ofiarami mogą zostać zarówno kobiety, mężczyźni, jak i dzieci.
Przemoc wobec domowników rozwija się zazwyczaj specyficzny cykl, w którym daje się wyodrębnić 3 zasadnicze fazy:
- faza narastania napięcia – osoba stosująca przemoc staje się drażliwa, coraz więcej rzeczy ją denerwuje, często atakuje słownie, wszczyna awantury. Ofiara próbuje za wszelką cenę ją uspokajać i usprawiedliwiać jego zachowanie.
- faza ostrej przemocy – sprawca daje upust swojemu napięciu i wpada w szał, niszczy sprzęty domowe, dopuszcza się przemocy fizycznej, grozi ofierze, zastrasza ją. Wystarczy najmniejszy pretekst, aby wyprowadzić go z równowagi i sprowokować, np. za późno podany obiad, zła ocena przyniesiona przez dziecko ze szkoły. Ofiara tuż po doświadczeniu przemocy jest w szoku, odczuwa strach, ale po jakimś czasie próbuje racjonalizować zachowania sprawcy, szuka w sobie przyczyn jego wybuchów agresji.
- faza miesiąca miodowego – do sprawcy dociera, że przekroczył granice, budzą się w nim wyrzuty sumienia. Chce naprawić swoje błędy i zmienia się nie do poznania – jest miły, czuły, wyrozumiały, kupuje ofierze prezenty, zapewnia o swoich uczuciach i obiecuje, że nigdy więcej nie podniesie na nią ręki. Ofiara wierzy w jego przemianę, znowu jest szczęśliwa i zakochana.
Opracowanie własne.
Cykl powtarza się od nowa – po okresie spokoju w sprawcy znowu narasta napięcie, którego skutkiem są kolejne awantury i przemoc. Jednak nadzieja, jaką daje faza miesiąca miodowego, cały czas powstrzymuje ofiarę przed doniesieniem na sprawcę do organów ścigania.
Przemoc fizyczna w rodzinie
Przemoc fizyczna w rodzinie ma miejsce wtedy, gdy zachowanie jednego członka rodziny wobec drugiej lub pozostałych członków nastawione jest na zadawanie bólu fizycznego. Znęcanie psychiczne może się objawiać na ciele osoby krzywdzonej, ale nie zawsze tak jest. Często zdarza się, że sprawca przemocy przemyślnie zadaje ból w taki sposób, aby nie pozostawiało to żadnych śladów. Ofiary przemocy fizycznej często trafiają do szpitali z ranami, złamaniami, potłuczeniami i obrażeniami wewnętrznymi. W takiej sytuacji sprawca przemocy zawsze potrafi wytłumaczyć te urazy upadkiem ze schodów lub potknięciem. Okrucieństwo może przybierać bardzo wyszukane formy. Sprawcy przemocy znęcają się nad swoimi ofiarami poprzez przypalanie im skóry papierosami, związywanie sznurami i wyrywanie włosów. Znęcanie się nad drugim człowiekiem daje im poczucie siły i wyższości.
Przemoc Psychiczna w domu – co to jest?
Przemoc psychiczna to forma długotrwałego znęcania się nad drugą osobą. Ten rodzaj przemocy polega na interakcję z drugim człowiek, w taki sposób, aby w ich następstwie czuł się źle.
Przemoc psychiczna w rodzinie również ma na celu zadawanie bólu drugiej osobie. Różni się ona tym, że nie wykorzystuje się do tego żadnych narzędzi ani siły. Przemoc psychiczna nie pozostawia śladów na pokrzywdzonej osobie, jednakże intensywnie oddziałuje na sferę psychiczną ofiary. Na znęcanie psychiczne może się składać wiele różnych zachowań. Formą przemocy psychicznej mogą być:
- groźby
- wyzwiska
- manipulacja drugim człowiekiem
- szantaż
- upokorzenia
- publiczne uszczypliwości
- wszystkie działania, które mają na celu obniżenie wartości drugiej osoby.
Przemocą psychiczną nazywamy ciągłą agresję słowną, ale również lekceważenie starań drugiej osoby, traktowanie jej z pogardą, wywieranie wpływu, albo manipulacja. Częstym sposobem jest uzależnienie ofiary od agresora, np. poprzez zabieranie pieniędzy, czytanie korespondencji, izolacja od przyjaciół i rodziny. W przemocy psychicznej dużą rolę odgrywają groźby słowne – mogą dotyczyć przemocy fizycznej czy agresji. Może być to agresja na ofierze, albo niszczenie rzeczy i inne pokazy fizycznej wyższości nad ofiarą.
Nie istnieje jeden schemat przemocy psychicznej, każdy agresor działa inaczej, mniej lub bardziej subtelnie. Jednak każde z ich działań mają na celu pozostawienie głębokich ran psychicznych.
Przemoc psychiczna w rodzinie
Najczęściej ofiarami przemocy domowej są kobiety i dzieci. Dzieje się tak, ponieważ najczęściej w rodzinach stanowią najsłabsze ogniwo i łatwy cel dla agresora. Kolejnym powodem, jest zależność dzieci i kobiety od faceta. To on najczęściej zapewnia stabilność ekonomiczną, przez co nierówności dają podstawy do wystąpienia przemocy. Jednak statystyki nie do końca pokazują prawdę – przemoc psychiczna dotycząca mężczyzn również istnieje. Jednak jest o wiele rzadziej zgłaszana, a powodem jest, że faceci odczuwają wstyd z zaistniałem sytuacji. Nie szukają pomocy, ponieważ odczuwają obawy, że będą uznani za słabych i mniej męskich, a przez to o wiele trudniej jest zbadać skalę tego zjawiska.
Dzieci również są ofiarami przemocy psychicznej w rodzinie, może być to ze strony jednego z rodziców, ale czasami, w totalnie skrajnych przypadkach – ze strony obojga. Przemoc psychiczna skierowana w stronę dzieci może odbić się negatywnie na całe życie i sprawić, że ciężko będzie dostosować się do społeczeństwa.
Przemoc Psychiczna w związku – skutki
Przemoc psychiczna potrafi boleśnie i dotkliwie ranić umysł, a w rezultacie oddziaływać na całe późniejsze życie ofiary. Osoby dotknięte problemem przemocy psychicznej są też zamknięte w sobie, wycofane i niechętne do nawiązywania kontaktów. Nie potrafią nawiązywać zdrowych relacji, bo trwają w ciągłym poczuciu zagrożenia, a także postrzegają siebie jako osoby o niskiej wartości oraz takie, które nie zasługują na miłość i uwagę. Dzieci dotknięte tym problemem mogą mieć też bardzo poważne problemy emocjonalne i rozwijać się gorzej pod względem intelektualnym niż ich rówieśnicy. Inne cechy osób doświadczających przemocy psychicznej przez członków rodziny to np.:
- zniekształcony obraz siebie, niska samoocena
- bierne mechanizmy radzenia sobie z problemem, tj. niepodejmowanie działań mających na celu obronę przed przemocą, uwolnienie się
- wysoka zależność, tj. poczucie, że ofiara nie poradzi sobie bez sprawcy
- stałe poczucie zdenerwowania, ogólnie odczuwanego psychosomatycznie niepokoju
- depresja, nerwice, stany lękowe, zaburzenia snu
- zamknięcie w sobie, wycofanie, izolacja
- uleganie przemocy, wewnętrzne poczucie winy, że ofiara zasługuje na przemoc oraz
- przypisywanie sobie winy za przemoc
- nadużywanie alkoholu i narkotyków
- choroby związane ze stresem
- objawy somatyczne związane z lękiem, tj. drżenie rąk, nudności, kołatanie serca, zawroty głowy czy problemy gastryczne.
Przemoc w rodzinie – co robić, gdzie zgłosić?
Bycie ofiarą przemocy nie jest powodem do wstydu. W takim wypadku należy poszukać pomocy, by móc rozpocząć nowy, wolny od strachu i bólu, rozdział w życiu. To nie jest zadanie, któremu można podołać w pojedynkę, dlatego warto poszukać wszelkiego wsparcia. Wiele ofiar dotkniętych przemocą w rodzinie boi się lub nie wie, jak sobie poradzić z tym problemem. Osoba doświadczająca przemocy rodzinnej może zgłosić się na najbliższy Komisariat Policji. Może także zadzwonić pod numer alarmowy 112 i zgłosić problem. Istnieje także Ogólnopolski telefon dla ofiar przemocy w rodzinie. Dzwoniąc pod nr 800-120-002 można uzyskać wsparcie, pomoc psychologiczną oraz informacje o możliwościach uzyskania pomocy najbliżej miejsca zamieszkania.
Ofiary przemocy w rodzinie często cierpią na wiele problemów natury psychicznej, ich zdrowie psychiczne było dotychczas niszczone przez sprawcę. Na pomoc w jego odbudowaniu przychodzi terapia indywidualna, podczas której ofiara może zrozumieć siebie i mechanizmy, które nią rządziły dotychczas. Ponadto podczas terapii wzmocni poczucie własnej wartości oraz będzie w stanie uniezależnić się od sprawcy. Pomoże to w przywróceniu zdrowia i równowagi życiowej.
Ofiary przemocy mogą też sporo zyskać na terapiach rodzinnych, gdzie wspólnie pokrzywdzeni członkowie rodziny będą pracować nad swoimi problemami i udzielać sobie wzajemnie potrzebnego wsparcia.
Jeśli czujesz, że ten problem dotyczy Ciebie, bądź ktoś z Twoich bliskich go doświadcza, i potrzebujesz pomocy – zgłoś się do nas. W naszej Poradni zostanie udzielona Ci profesjonalna pomoc, dzięki której będziesz miał możliwość zmierzenia się z problemem. Umów się na konsultację poprzez system zapisów online, kontakt mailowy: recepcja@strefamysli.pl lub telefoniczny: 22 490 44 12.