Z medycznego punktu widzenia, pojęcie stresu to reakcja fizyczna, która ma celu poprawienie wydajności organizmu, niemająca żadnych skutków chorobotwórczych.
Prawidłowo działający stres, czyli taki, który dostosowany jest do naszych możliwości, zwiększa koncentrację, sprawia, że człowiek jest bardziej energiczny i uważny. W ekstremalnych okolicznościach stres może uratować życie – dając dodatkową porcję siły i koncentracji, aby się obronić, uciec lub uniknąć wypadku.
Sama definicja stresu nie jest więc tak negatywna, jak mogłaby się wydawać. To, co przeraża, to skutki długotrwałego stresu oraz reakcja organizmu. Problemy ze stresem zaczynają się wówczas, gdy nasze możliwości jego przetwarzania są mniejsze niż ilość dostarczanego przez świat zewnętrzny stresu.
Silny i przewlekły stres może poważnie zaszkodzić ciału i psychice.
Stres – objawy
Objawy długotrwałego negatywnego stresu mogą poważnie odbić się na zdrowiu. Nie można ich lekceważyć i ignorować, czekając aż miną same.
Objawy stresu możemy podzielić na fizyczne, psychiczne (emocjonalne) i behawioralne.
Do tych fizycznych zaliczamy: wysokie ciśnienie, problemy z sercem i krążeniem, oddechem, zawroty głowy, bóle głowy, brzucha, karku i pleców. Często z powodu stresu cierpi nasz żołądek, mamy problemy z trawieniem, biegunki, zaparcia, zgagę, brak apetytu lub ataki głodu. Wyczerpanie, ciągłe zmęczenie, brak popędu płciowego, ciągłe przeziębienia, wypadanie włosów, dzwonienie w uszach, nadmierne pocenie się, napięcie mięśni mogą być także spowodowane przez stres.
Psychiczne i emocjonalne objawy stresu to utrata humoru, słaba koncentracja i pamięć, drażliwość, huśtawki emocjonalne, poczucie bezsilności, irracjonalny niepokój czy lęk, utrata wiary w siebie.
Psychologowie wyróżniają także behawioralne objawy stresu takie jak np. impulsywne działanie, izolowanie się od innych, kompulsywne jedzenie (tzw. „zajadanie stresu”), wybuchowe reakcje oraz skłonność do używek.
Skutki stresu mogą ujawnić się zarówno w ciele, jak i umyśle i podejściu do życia. Długotrwały stres może doprowadzić do poważnych zaburzeń psychicznych takich jak depresja, burnout, natręctwo myśli, nerwica serca lub ataki paniki.
Konsekwencje fizyczne, takie jak podniesiony kortyzol zwiększa ryzyko zawału i wylewu. Długotrwały stres jest często przyczyną wrzodów dwunastnicy i żołądka, otyłości, bezpłodności, osteoporozy, cukrzycy, problemów ze skórą i grzybicy.
Czy istnieje „lek na stres” lub niezawodny sposób, jak radzić sobie ze stresem?
Na szczęście jest wiele metod radzenia sobie ze stresem, począwszy od prostych ćwiczeń po diety i terapię indywidualną. Ćwiczenia relaksacyjne na stres obejmują techniki relaksacyjne, stretching (rozciąganie), ćwiczenia oddechowe lub na koncentrację. Opanowanie stresu wspomaga także dostosowanie otoczenia – uporządkowanie miejsca pracy i odpoczynku, zmiana wystroju pokoju, aplikacja zapachu, np. lawendy, melisy. Można wspomagać się ziołowymi produktami, herbatkami, naparami.
Wiele osób decyduje się na terapię behawioralną.
Symptomów stresu nie można lekceważyć. Należy podjąć jak najszybciej działania w celu pomocy sobie, swojemu ciału i psychice.
Eustres czy dystres? – stres pozytywny i negatywny
Kiedy słyszymy słowo stres, kojarzy nam się ono automatycznie czymś negatywnym.
Większość z nas jest zdania, że stres to coś złego. Nie jest to jednak prawdą. Czasami jest on motywujący, pobudzający i poprawia naszą wydajność. Mówimy wtedy o tzw. eustresie, czyli stresie pozytywnym, podnoszącym nasz poziom adrenaliny, który odpowiedzialny jest za niezapomniane przeżycia. Odczuwamy go na przykład przy porodzie dziecka, planując długą podróż, ślub czy idąc na randkę w ciemno. Niestety odczuwamy go o wiele rzadziej niż stres negatywny, czyli dystres. Dystres jest odczuciem nieprzyjemnym – objawy stresu negatywnego to, przykładowo, martwienie się o przyszłość, nierealistyczne oczekiwania, nieśmiałość, lęki i fobie.
To, jak odczuwamy stres, jest bardzo indywidualne. Dla kogoś przejażdżka kolejką górską może być ekscytującym przeżyciem, ktoś inny może się w czasie jazdy przestraszyć na śmierć. Mówi się wtedy o tzw. osobistych stresorach. Innymi pozytywnymi stresorami mogą być na przykład kupno domu, rozpoczęcie nowej pracy, zmiana miejsca zamieszkania czy posiadanie dziecka. Do negatywnych osobistych stresorów zalicza się np. złożenie pozwu o rozwód, problemy finansowe, śmierć bliskiej osoby, konflikty w pracy czy z przyjaciółmi lub choroba.
Różni ludzie reagują inaczej na poszczególne sytuacje. Ciężko więc obiektywnie określić, co powoduje stres. Zależy to od naszego charakteru, preferencji, otoczenia i progu wrażliwości. Poczucie określane jako „ciągły stres bez powodu” być może jest reakcją na przyczynę, o której nie zdajemy sobie jeszcze sprawy. W walce ze stresem zalecane są dlatego rozmowy z bliskimi osobami lub wizyta u psychologa, które pomogą zdefiniować źródła stresu.
Okazuję się, że inaczej na stres reagują kobiety i mężczyźni. Podczas gdy mężczyźni w sytuacjach stresowych wzmacniają swoje ego, szukając jak najszybszych możliwych rozwiązań problemu, tak kobiety zaczynają się nad sobą użalać, szukać w sobie winy oraz zrezygnowane uciekać.
Sprawdzone sposoby na poradzenie sobie ze stresem
Uświadom sobie czym jest stres i co sprawia, że go odczuwasz.
Stres to, według definicji, „zespół specyficznych i niespecyficznych reakcji organizmu na zdarzenia bodźcowe, które zakłócają jego równowagę i wystawiają na poważną próbę lub przekraczają jego zdolność radzenia sobie”. Oznacza to, że stres jest jedynie naszą wewnętrzną reakcją na bodziec, a nie czymś pochodzącym z zewnątrz – jak przyjęło się uważać w potocznym rozumieniu tego słowa. Czynniki, które powodują stres to stresory i jest ich nieskończona ilość. To, co wyrządza krzywdę, to przeciążenie, a nie sam stres! Stres bierze się z poczucia, że nie masz kontroli. Spróbuj więc odpowiedzieć sobie na dwa pytania. Co wywołuje u mnie stres? Których zachowań i reakcji chciał(a)bym się wyzbyć?
Kontroluj ciało i umysł
Sport i wysiłek fizyczny do dla wielu ludzi idealne sposoby radzenia sobie ze stresem. Nie trzeba przebiegać od razu maratonu – spacer, rozciąganie to też jedna z opcji. Nie zapominaj o relaksie i możliwie jak największej ilości snu.
Technika Alexandra
To technika stworzona przez australijskiego aktora Fredericka Matthiasa Alexandra podczas jego ćwiczeń do spektakli. Alexander zauważył, że aby wyeliminować dolegliwości fizyczne, należy poprawić sposób posługiwania się ciałem – dlatego metoda ta nazywana jest również „metodą reedukacji psychofizycznej”. Polega ona na rozluźnianiu niepotrzebnych napięć i usztywnień poprzez proste ćwiczenia świadomości ciała w pozycji leżącej, siedzącej lub w ruchu. Ćwiczenia często bazują na siadaniu lub wstawaniu z krzesła, siedzeniu na guzach kulszowych w sposób, który uaktywnia mięśnie tułowia i szyi.
Technika Schultza (trening autogenny J.H. Schulza)
To jedna z popularniejszych metod radzenia sobie ze stresem. Trening bazuje na przyjęciu wygodnej pozycji, koncentracji na wybranych obszarach ciała i powtarzaniu tzw. sugestii, np. „Moje prawe ramię jest ciężkie. Moje prawe ramię jest bardzo ciężkie, jest tak ciężkie, że nie mogę nim poruszyć . Całe moje ramię i ręka są przyjemnie ciężkie i bezwładne.”. Główne odczucia, które mamy wywołać to uczucie ciężaru ciała i ciepła. Technika Schultza to technika stosowana zarówno w leczeniu nerwic, poprawie napięć u sportowców, jak i po prostu jako ćwiczenie na stres. Inne techniki relaksacyjne w walce ze stresem dostępne są w poradnikach i w Internecie.
Relaksujący masaż
To jeden z najprzyjemniejszych sposobów na stres. Do wykonaniu masażu nie potrzebujemy wcale drugiej osoby – można wykonać automasaż, np. okolic karku i szyi. Dobrym sposobem jest też masaż piłeczką tenisową, którą możemy podłożyć pod nogi lub plecy i delikatnie rozmasowywać spięte mięśnie. Poradniki, jak jaki masaż wykonać bez problemu można znaleźć w Internecie.
Zadbaj o dietę! Unikaj czerwonego mięsa, tłustych potraw, mocnej kawy, herbaty, alkoholu, napojów typu cola oraz słodyczy, które wywołują skoki poziomu glukozy we krwi. Jedz węglowodany złożone, pożywienie zawierające witaminy z grupy B, magnez oraz wapń.
Kontroluj swoje otoczenie
Uporządkowane i odpowiednio do nas dostosowane otoczenie pomaga walczyć ze stresem.
Zadbaj o porządek w pokoju. Zastosuj „metodę jednej piosenki”. Włącz ulubiony utwór i zacznij sprzątać – jak najszybciej, najefektywniej potrafisz. Gdy utwór się skończy – zakończ pracę i zrób sobie chwilę przerwy. Zobaczysz, że uporządkowanie najbliższego otoczenia nie zajmuje aż tak dużo czasu.
Pomyśl o zapachu w pokoju, szafach, miejscu pracy. Zapachy, które mają właściwości kojące zszargane nerwy to lawenda, wanilia, cytrusowe, rumianek i orientalne. Pamiętaj, aby nie przesadzić z intensywnością.
Kontroluj oświetlenie w swoim pokoju. Ważne, aby nie było ani za słabe, ani za mocne. Przed snem, możesz oświetlić pomieszczenie świeczkami. W urządzeniach elektronicznych, np. w telefonach, dostępne są filtry światła – ekran przybiera kolor czerwono-pomarańczowy, dzięki temu nie męczy oczu w ciemności.
Istnieje wiele sposobów jak radzić sobie z emocjami i jak pozbyć się stresu. Walka ze stresem może być żmudna i uciążliwa, ponieważ nie każda technika może być skuteczna w Twoim przypadku. Najważniejszy jest otwarty umysł i chęć walki z negatywnymi reakcjami.
Mamy nadzieję, że artykuł ten, pomógł zrozumieć znaczenie stresu i dlaczego się objawia. Jeżeli takowy się objawia, proponujemy spróbować zastosować wyżej wymienione porady, są one skuteczne, ale tylko, gdy są wykonywane systematycznie!
