Problemy z bezsennością dotykają coraz liczniejszej grupy osób. Tymczasem każdy z nas zdaje sobie sprawę, że słabej jakości sen lub jego brak znacząco wpływa na nasze samopoczucie. Jakich skutków możemy spodziewać się, jeżeli zarywamy noce? Co możemy zrobić, aby poprawić jakość naszego snu i kiedy warto udać się do specjalisty?
Czym jest bezsenność?
Na samym wstępie warto podkreślić, że bezsenność określana jest jako dolegliwość subiektywna, tak samo jak ból. Oznacza to, że przy jej rozpoznawaniu najważniejsze będzie badanie kliniczne. Przeprowadzane jest przez specjalistę i opiera się na przeprowadzeniu wywiadu z pacjentem oraz poproszenie go o prowadzenie tak zwanego dzienniczka sny. Zapisywane są tam spostrzeżenia dotyczące jakości snu. W ten sposób monitorujemy wyniki leczenia. Ważne jednak, aby nie bagatelizować problemów ze snem. Oczywiście, z różnych powodów nasz sen może być chwilowo gorszej jakości, ale stan ten nie powinien utrzymywać się zbyt długo.
Kogo może dotyczyć bezsenność?
Tak naprawdę z bezsennością może spotkać się każdy z nas. Jest wiele czynników, które wpływają na jej wystąpienia. Wiedząc jednak, że problemy ze snem mogą pojawić się w każdym wieku, powinniśmy zwracać szczególną uwagę na higienę naszego codziennego życia. Niezależnie, czy jesteśmy jeszcze na etapie nauki, pracujemy czy przeszliśmy na emeryturę – czas wypoczynku i regeneracji organizmu okazuje się kluczowy w codziennym, poprawnym funkcjonowaniu.
Nawet bezsenność u dzieci i nastolatków jest coraz częściej spotykana. Przyczyn takiego stanu może być wiele i nie należy bagatelizować tego, że nasza pociecha również zarywa noce i nie może skorzystać z odpowiedniej jakości snu. Musimy pamiętać, że u dzieci i nastolatków proces regeneracji jest szczególnie ważny – mówimy tutaj o okresie, kiedy następuje rozwój intelektualny, ale mogą też pojawiać się pewne zaburzenia hormonalne.
Już po jednej nieprzespanej nocy, wydolność organizmu drastycznie się obniża, a nasza praca w ciągu dnia jest mniej efektywna. Skutki bezsenności są jednak bagatelizowane i rzadko zdajemy sobie sprawę z ich powagi. W świecie stresu i nawału obowiązków sen jest na miarę złota i jego brak nikogo za bardzo nie dziwi.
Jakie są skutki bezsenności?
Warto wymienić podstawowe skutki, których możemy spodziewać się w momencie, gdy jakość naszego snu nie jest na najwyższym poziomie. Czasami są one zauważane niezwykle szybko, innym razem pojawiają się dopiero po upływie tygodni.
- Brak snu zdecydowanie pogarsza funkcje poznawcze. Ciężej nam się skupić, jesteśmy rozkojarzeni, przez co bardziej skłonni do popełniania błędów, a nawet powodowania wypadków komunikacyjnych. Jazda samochodem w momencie wyczerpania porównywalna jest nawet do jazdy po alkoholu. Częściej zdarzają się uderzenia, potknięcia.
- Zdecydowanie spada odporność organizmu na choroby powodowane przez wirusy i bakterie. Mogą pojawić się problemy jelitowo-żołądkowe. U starszych mężczyzn zauważa się 4-krotnie częstsze występowanie chorób serca i w efekcie przedwczesna umieralność – niż w grupie nie cierpiącej na bezsenność.
- Sen pełni niezwykle ważną rolę w uczeniu się. Podczas nocy wspomnienia „utrwalają” się, dzięki czemu efektywniej zapisujemy wyuczone w ciągu dnia informacje. Brak snu utrudnia więc zapamiętywanie rzeczy, których nauczyliśmy się bądź doświadczyliśmy danego dnia.
- Zarówno bezsenność okresowa, jak i przewlekła zwiększa ryzyko zachorowania na choroby takie jak: zawał, arytmia, nadciśnienie, cukrzyca. Badania potwierdzają, że aż 90% ludzi cierpiących na bezsenność skarży się również na inne powikłania zdrowotne.
- Skutki bezsenności to między innymi depresja. Depresja jest chorobą, która nieleczona może prowadzić do tragicznych konsekwencji, a nawet śmierci. Badania pokazują, że osoby z depresją lub zaburzeniami lękowymi spali mniej niż 6 godzin w ciągu nocy. W innym badaniu z 2007, badani ze stwierdzoną bezsennością byli aż 5 razy bardziej narażeni na depresję. Bezsenność jest w efekcie uważana za jeden z pierwszych symptomów depresji.
- Brak snu ma także negatywny wpływ na naszą urodę. Pozbawiony snu człowiek ma podkrążone oczy, „szarą” skórę. Deficyt snu zwiększa poziom stresu, przez co uwalnia się do krwi większa dawka kortyzolu. Ten zaś utrudnia produkcję kolagenu – białka, które powoduję, że skóra i włosy są miękkie i elastyczne. Sen jest niezbędny przy wysiłku fizycznym, kiedy chcemy zbudować sylwetkę.
- Niedobór snu jest powiązany ze zwiększonym głodem i apetytem – w efekcie powoduje otyłość. Badania udowodniły, że osoby, które śpią mniej niż 6 godzin dziennie były nawet w 30% bardziej skłonne do otyłości i nadwagi, niż osoby śpiące po 9 godzin.
- U pacjentów zaobserwowano też podniesiony stopień agresji. Po nieprzespanej nocy czujemy się podirytowani i łatwo nas wyprowadzić z równowagi. Zmęczenie w trakcie dnia owocuje rozdrażnieniem, zniechęceniem, „marudnością”. Takie zachowania negatywnie wpływają na relacje w rodzinie, między partnerami, przyjaciółmi i w pracy.
Skutki bezsenności są poważniejsze niż mogłoby się wydawać – sen wciąż pozostaje w powszechnym rozumowaniu dobrem, a nie koniecznością. Zdrowy sen działa jak lekarstwo i najlepszy kosmetyk. Regeneruje, odpręża, poprawia sprawność umysłową i przygotowuje do codziennych wyzwań. Rewelacyjnie wpływa na samopoczucie oraz fizyczność. Zadbanie o odpowiednią ilość i jakość snu gwarantuje nam lepsze funkcjonowanie.
Co na bezsenność?
Istnieje wiele sposobów na leczenie bezsenności. Można zacząć od domowych metod, które nie kosztują nas zbyt wiele. Dla niektórych pomocne bywa odstawienie przed snem telefonów i zrezygnowanie z oglądania telewizji. Okazuje się, że korzystając z tego typu urządzeń, trudno jest nam właściwie przygotować się do nocnego odpoczynku.
Zalecane są także proste ćwiczenia na wyciszenie. Zwłaszcza medytacja, która może trwać od kilku do nawet kilkudziesięciu minut. Zmiana diety, aktywność fizyczna – to również ma znaczenie. A co, jeżeli powyższe propozycje zawiodły? W takim przypadku bez dwóch zdań powinniśmy udać się do specjalisty, który pomoże nam w znalezieniu przyczyny problemu.
Zachowanie higieny snu i zharmonizowany tryb życia to podstawa walki z bezsennością. Warto też zasięgnąć porady specjalisty – dobre efekty przynosi tu terapia indywidualna poznawczo-behawioralna. Odpowiedni specjalista dopasuje pomoc dostosowaną do indywidualnych potrzeb pacjenta i pomoże odszukać przyczyny problemów ze snem. Niektórzy, w cięższych przypadkach, mogą potrzebować wsparcia farmakologicznego. Leki na bezsenność powinny być jednak stosowane doraźnie – sen po tego typu lekach ma gorszą jakość. Na rynku istnieje sporo leków naturalnych – zioła na sen, herbaty, mieszanki ziół uspokajających oraz melatonina. Mimo niejasnego charakteru zaburzenia, objawów bezsenności nie powinno się ignorować – chroniczna bezsenność może być przyczyną kolejnych dolegliwości i nieprzyjemnych powikłań.
